یادداشت: NFTها چیزی فراتر از هنر دیجیتال هستند

توکن‌های غیرمثلی که به‌اختصار «NFT» نامیده می‌شوند، طی چند ماه گذشته توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده‌اند. برندهای زیادی از ژیوانشی (Givenchy)، شرکت فرانسوی فعال در زمینه تولید کالاهای لوکس، گرفته تا اتحادیه ملی بسکتبال آمریکا (NBA)، در حال ورود به دنیای NFTها هستند. پذیرش آنها در این یک سال به‌قدری گسترده بود که حتی دیکشنری کالینز هم این اصطلاح را به عنوان «کلمه سال ۲۰۲۱» انتخاب کرد.

مطلبی که در ادامه می‌خوانید یادداشتی از میچ لیو (Mitch Liu)، مدیرعامل بنیاد تتا لبز (Theta Labs) و بنیان‌گذار تتا نتورک (Theta Network)، یکی از پروژه‌های موفق حوزه ارز دیجیتال در سال‌های گذشته است. لیو در این یادداشت نقدهایی را که به ماهیت NFTها وارد می‌شود مورد بررسی قرار داده و تلاش کرده است تا کاربردهای مالکیت دیجیتال را برای مخاطبان ناآشنا با این حوزه شرح دهد.

طی ۳۰ روز گذشته، ۹ فروش از ۱۰ فروش برتر بازار NFTها متعلق به مجموعه‌های بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club) و کریپتوپانکس (Cryptopunks) بوده است که نشان می‌دهد بازار گسترده NFT هنوز چندان ذهن عموم مردم را درگیر نکرده است. در نتیجه، صرف اینکه بسیاری به NFTها توجه نشان داده‌اند، به این معنا نیست که مردم این حوزه را کاملاً پذیرفته‌‌اند.

اگر در اخبار درباره NFTها شنیده باشید، به‌احتمال ‌زیاد آن خبرها مربوط به مجموعه بورد ایپ یات کلاب یا کریپتوپانکس بوده‌اند. سال گذشته، مجموعه‌ای ۱۰۱ عددی از NFTهای بورد ایپ یات کلاب به قیمت ۲۴ میلیون دلار و یک کریپتوپانک تنها با قیمتی نزدیک به ۱۲ میلیون دلار در خانه حراجی ساتبیز (Sotheby’s) به فروش رسید. علی‌رغم تعداد بی‌شمار پروژه‌های NFT که روزانه راه‌اندازی می‌شوند، همچنان توکن‌های غیرمثلی قدیمی و باسابقه‌ای در بازار سرآمد هستند که با گذشت زمان به ارزش آنها افزوده می‌شود.

بسیاری از رسانه‌ها NFTها را به‌عنوان دارایی‌هایی معرفی می‌کنند که برای پولدارترکردن ثروتمندان مناسب و شبیه طلسم‌های دیجیتالی هستند که افراد مشهوری مانند جیمی فالون (Jimmy Fallon)، پست مالون (Post Malone) و امینم (Eminem) را ترغیب می‌کند تا این حوزه را دنبال کنند. به‌ عبارت دیگر، وقتی یک شکل خاص از دارایی در بازار مطرح می‌شود، این افراد تنها با تکیه بر همین جریان پیش‌بینی می‌کنند که در آینده قیمت آنها افزایش می‌یابد و بنابراین روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند. چنین چیزی می‌تواند یک نقطه‌ضعف برای NFTها محسوب شود؛ اما مخالفت‌ها با این حوزه دلایل دیگری هم دارد. بسیاری از اشخاص دلیلی برای توجه به توکن‌های غیرمثلی نمی‌بینند و معتقدند استفاده از این توکن‌ها اساساً بی‌معنی است. البته این نظریه کاملاً اشتباه است و می‌توان آن را رد کرد.

فهمیدن این موضوع سخت نیست که چرا افرادی خارج از فضای ارزهای دیجیتال، همچنان برای درک‌کردن مفهوم «غیرمثلی بودن» دارایی‌های دیجیتال با مشکل مواجه هستند. بسیاری از افرادی که تاکنون برای دانلود یک عکس یا ویدئو راست کلیک کرده و از گزینه «…Save As» استفاده می‌کردند، این شکل از مالکیت دیجیتال را عجیب‌وغریب می‌دانند.

به ‌این ‌ترتیب، پوشش اخبار مربوط به NFTها در رسانه‌های غیرمرتبط با ارزهای دیجیتال، اغلب آنها را در نظر مخاطب بی‌اعتبار می‌کند؛ اما این مسئله لزوماً درست نیست. فناوری پشت NFTها نوآورانه است و پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای استفاده در بسیاری از حوزه‌ها دارد. NFTها به گیمرها امکان مالکیت و فروش دوباره دارایی‌ها را در بازی‌‌های ویدئویی می‌دهد، اشخاص می‌توانند با استفاده از آنها مالکیت کامل یا بخشی از دارایی‌های فیزیکی را مثل سند ثبت کنند و حق امتیاز آثار هنری مانند قطعات موسیقی، با کمک آنها عادلانه‌تر تقسیم می‌شود؛ اما این مفهوم نوظهور، یعنی مالکیت دیجیتال، کاربردهای دیگری هم دارد.

این ایده که یک کد می‌تواند منحصربه‌فرد بودن، اصالت و منشأ یک خانه، شخصیتی مجازی یا یک قطعه موسیقی را به‌گونه‌ای غیرمتمرکز، باز و ایمن به ثبت برساند، ایدهٔ فوق‌العاده‌ای است. مسلماً افراد مبتکر از این پتانسیل برای دوره‌ای طولانی استفاده خواهند کرد. بسیاری از کسب‌وکارها نیز از این فراتر رفته‌‌ و با اضافه‌کردن قابلیت‌های جدید به توکن‌های غیرمثلی، از آن در دنیای واقعی استفاده می‌کنند. آنها توکن‌های غیرمثلی را در اعطای حق عضویت مجموعه‌های مختلف به کار می‌گیرند که ارزشی مستمر را برای مالکان یک NFT خاص فراهم می‌کند.

برای ارزش‌بخشیدن به توکن‌های غیرمثلی معمولاً نیازی به اپلیکیشن‌هایی با فناوری پیشرفته نیست. برای مثال، بازار NFT تتا دراپ (ThetaDrop) برای ارزشمند کردن NFTهای خود با افراد و برندهای مشهوری مثل سامسونگ، کیتی پری (Katy Perry) و دیان وارویک (Dionne Warwick) همکاری می‌کند. هدف از این همکاری‌ها این است که توکن‌های غیرمثلی بتوانند برای دنیای واقعی فایده‌ یا به‌ قول اعضای جامعه ارز دیجیتال، به‌عنوان یک توکن «کاربردی» داشته باشند.

همچنین بخوانید: آموزش ساخت NFT؛ چگونه توکن غیرمثلی خود را بفروشیم؟

برخلاف ادعای برخی منتقدان، این بدان معنا نیست که توکن‌های غیرمثلی‌ای که این نوع کاربردها را ندارند، بی‌فایده هستند. نباید ارزش یک اثر هنری را به‌ این خاطر که به جز درون‌مایه هنری چیز دیگری ندارد یا جامعه‌ متفاوتی که این آثار در آن پدیدار می‌شوند، دست‌کم گرفت. ارزش NFTهای پروژه‌هایی مانند کریپتوپانکس که کاربران آنها را برای قراردادن در پروفایل شبکه‌های اجتماعی خود خریداری می‌کنند نیز نباید دست‌کم گرفته شود. درست مانند پول‌هایی که هر روز از آنها استفاده می‌کنیم، افراد زیادی موافق ارزشمندبودن NFT‌ها هستند؛ از این‌ رو آنها دارای ارزش می‌شوند. اگر جامعه‌ای از کلکسیونرها و علاقه‌مندان به این حوزه بخواهند به‌واسطه جذابیت‌های بصری و ارزش‌های مشترک خود، از یک پروژه NFT حمایت کنند، این حمایت یک فعالیت سودمند در نظر گرفته می‌شود.

مقبولیت و پذیرش گسترده NFTها با چالش‌هایی مواجه است که یکی از آنها تغییرات آب‌وهوایی است. اگرچه یکی از پیشرفت‌های دلگرم‌کننده موجود، افزایش دامنه و تعداد پروژه‌هایی است که نه‌تنها آلودگی کربنی تولید نمی‌کنند، بلکه در کاهش تولید کربن نیز نقش دارند. پروتکل‌هایی با الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake)، مانند تتا (Theta)، از کمتر از ۱ درصد انرژی موردنیاز برای یک تراکنشی مشابه در پروتکل‌های اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌کنند که بیشتر نگرانی‌های زیست‌محیطی موجود درباره NFT‌ها را کاهش می‌دهد. تولیدکنندگان و مشتریان NFTها متوجه نگرانی‌های موجود هستند و این نکته مثبتی است.

افراد گاهی اخبار را نادیده می‌گیرند و در برخی از موارد این موضوع به‌دلیل نداشتن درکی درست از این فناوری است. اگر به این دلیل باشد، جامعه ارزهای دیجیتال تا حدودی مستحق سرزنش است. فعالان جامعه ارز دیجیتال اغلب بیش‌ از حد منزوی هستند و چندان تمایل ندارند که رویدادهای این حوزه را به افراد خارج از این فضا توضیح دهند. گاهی اوقات این موضوع به‌دلیل حفظ منافع شخصی است و در برخی موارد تنها به این دلیل است که توضیح آن اغلب کار بسیار دشواری به نظر می‌رسد. بسیاری از خبرنگاران خارج از فضای ارز دیجیتال نیز می‌توانند با توضیح شفاف‌تر پتانسیل‌های این فناوری، عملکرد بهتری داشته باشند.

به‌‌احتمال‌ زیاد NFTها روزی آن‌قدر رایج می‌شوند که خود این اصطلاح (توکن غیرمثلی) ممکن است دیگر کاربردی شبیه به امروز نداشته باشد. در عوض به‌جای این اصطلاح، درباره مالکیت و فناوری‌های پشت آن صحبت خواهد شد.