جایگاه پروژه های دائو (DAO) در وب ۳
یک سازمان خود گردان غیر متمرکز یا دائو (DAO) بر مبنای قوانین شفافی ایجاد می‌شود که به زبان کدها نوشته شده و توسط یک قرارداد هوشمند تعریف می‌شوند. این سازمان به دست اعضا مدیریت می‌شود و از هر گونه اداره مرکزی مستقل است. در این مقاله قصد داریم به تعریف و بررسی پروژه های دائو و همچنین جایگاه پروژه های DAO در وب 3 بپردازیم. با ما همراه باشید.
پروژه دائو چیست و چگونه کار می‌کند؟
یک پروژه دائو فقط زمانی غیرمتمرکز محسوب می‌شود که هیچ وابستگی‌ای به دولت یا بانک مرکزی نداشته باشد. توسعه‌دهندگان به شکلی یک دائو را طراحی می‌کنند که بدون محدودیت‌های بروکراسی و سلسله‌مراتب سنتی، یک شکل حاکمیتی خودکار و غیرمتمرکز را ارائه دهند.
در ابتدا این تکنولوژی به عنوان یک صندوق سرمایه‌گذاری پرخطر (VC) با کدی متن باز و بدون ساختارهای معمولی مثل سهام خصوصی یا هیئت مدیره فعالیت می‌کرد. پس از آن، مدل جذب سرمایه جمعی غیرمتمرکز پروژه های دائو برای دیگر جنبه‌های یک سازمان، از ردوبدل ارزش گرفته تا وام‌دهی و معامله دارایی‌های دیجیتال، از طریق اقتصاد غیر متمرکز (دیفای) به کار گرفته شد.
ارکان پروژه های دائو قراردادهای هوشمندی هستند که قوانین سازمان را تعیین و خزانه گروه را نگهداری می‌کنند. اعضای جامعه دائو نیز طرح‌هایی برای تغییر یا بهبود عملکرد پروتکل پیشنهاد می‌کنند. مشارکت‌کنندگان یک DAO باید توکن حاکمیتی بومی آن را خریداری کنند تا حق رأی داشته باشند و بتوانند در شکل‌گیری آینده آن سازمان نقشی داشته باشند. البته یکی از نقدهایی که بر پروژه‌های DAO وارد است، این است که یک فرد هر چه مقدار توکن بیشتری در اختیار داشته باشد، قدرت رأی و تصمیم‌گیری او هم بیشتر خواهد بود.
نقش بلاکچین در توانمندسازی پروژه دائو چیست؟
نقش دائوها ارتباطی مستقیم با تکنولوژی بلاکچین دارد؛ زیرا این بلاکچین‌ها هستند که یک دفتر کل امن، مورد اعتماد و توزیع‌شده را برای پایش و سنجش تراکنش‌های دیجیتال برای DAO فراهم می‌کنند. سطح تمرکززدایی مورد نیاز برای پروژه‌های DAO، سازگاری کاملی با اجماع توزیع‌شده بلاکچین‌ها دارد؛ زیرا باعث توافق روی داده‌ها در میان نودهای یک سیستم اشتراکی یا رسیدن به توافق جمعی برای یک طرح پیشنهادی می‌شوند.
مفهوم و فرمت پروژه های دائو همچنین به اعضا کمک می‌کند که دستکاری‌ها را بهتر کنترل کنند و موانع بروکراسی رایج در سازمان‌های سنتی را کاهش دهند. بلاکچین اتریوم اغلب پروژه های دائو را توانمند کرده است. مکانیزم اجماع توزیع‌شده این شبکه بلاکچین، بسیار امن است و برای اتکای کسب‌وکارها به شبکه آن، به اندازه کافی پیشرفته و معتبر است.
لازم به ذکر است که DAO های بومی اینترنت نباید با پروژه The Dao که اولین سازمان این‌چنینی بود، اشتباه گرفته شود. در ژوئن سال 2016 و زمانی که اتریوم هنوز در سال‌های اولیه حیات خود قرار داشت و به اندازه کافی امن نبود، کاربران در کد The Dao یک آسیب‌پذیری پیدا کردند. هکرها با استفاده از همین آسیب‌پذیری، یک‌سوم از سرمایه این پروژه را که 3.6 میلیون واحد با ارزش تقریبی 50 میلیون دلار بود، به سرقت بردند.
هدف از خلق پروژه های دائو چیست؟
یک دائو با دادن حق رأی و تعیین مسیر حرکت سازمان، به اعضای جامعه خود قدرت می‌دهد و همچنین به سرمایه‌گذاران خود اجازه ارسال، دریافت و ذخیره ارزش را به صورت جهانی، خودکار و ناشناس، اعطا می‌کند.
برای سال‌های متمادی سیستم‌های خودکار به عنوان راهی برای کاهش موانع آزاردهنده و وقت‌گیر مثل سیستم‌های اداری سنتی و کند به کار گرفته می‌شدند. هدف یک پروژه دائو در درجه اول کمک به حل این مشکلات و تشویق انسان‌ها برای تمرکز روی کاربردهای بهتر و دیگر جنبه‌های مفید یک سازمان است.
سیستم خودکار دائو نیازی به مدیریت مرکزی سنتی که نسبت به اشتباه، خطای انسانی و دستکاری آسیب‌پذیر است، ندارد.
پروژه های DAO در وب 3 چیست؟
طراحی شبکه پروژه های دائو به طور کامل با پایه و اساس وب 3 ترکیب می‌شود و به شکل‌دهی به یک اقتصاد مولد و آینده دار کمک می‌کند. DAO همین حالا به عنوان شکلی از وب 3 شناخته می‌شود؛ البته اگر بخواهیم تمرکززدایی را به عنوان یکی از ارکان اصلی این اینترنت جدید بدانیم. به عنوان مثال، دیفای برای تمرکززدایی کامل پلتفرم‌ها از دائو استفاده می‌کند. صرافی‌های غیر متمرکزی مثل صرافی Uniswap و صرافی Sushiswap از جمله نمونه‌های برجسته پروژه های DAO در وب 3 هستند.
وب 3 باعث خلق توکن‌های غیر مثلی یا همان توکن NFT، سازمان‌های خود گردان غیر متمرکز (دائو) و متاورسی شد که همگی در یک مجموعه قرار می‌گیرند. همه این موارد تشابهاتی دارند؛ مثل: حاکمیت کاربران و مالکیت دارایی از طریق استفاده از ارز دیجیتال، حاکمیت جوامع و جذب سرمایه به روشی غیرمتعارف و بدون نیاز به مداخله VC های سنتی.
نمونه‌هایی از پروژه های دائوی موفق
در سال‌های اخیر تعداد پروژه های دائو به خاطر مدل دموکراتیک این سازمان‌ها و همچنین افزایش محبوبیت آنها در میان استارتاپ‌ها، افزایش قابل‌توجهی داشته است.
شبکه بیت کوین (BTC) می‌تواند به عنوان اولین نمونه یک DAO معرفی شود؛ زیرا این شبکه به کمک توافق جمعی و از طریق اجماع توزیع شده و مستقل در میان مشارکت‌کنندگانی مثل ماینرها و نودهای شبکه فعالیت می‌کند.
البته با استانداردهای کنونی می‌توان دش (DASH) را اولین پروژه دائو واقعی دانست؛ زیرا مکانیزم حاکمیتی این پروژه به سهام‌داران خود اجازه می‌دهد که برای مصرف خزانه تصمیم‌گیری کنند؛ چیزی که در شبکه بیت کوین شاهد آن نیستیم. در ادامه برخی از نمونه‌های برجسته سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز را خواهیم دید:
- MakerDAO یک پروتکل اعتباری وام‌دهی بر بستر اتریوم است که با استفاده از توکن DAI به کاربران اجازه وام‌دهی و وام‌گیری را می‌دهد. استیبل کوین DAI نرخ سود وام و اقساط آن را تعیین می‌کند.
- BanklessDAO نیز یک جامعه غیر متمرکز با هدف کمک به بی‌نیاز شدن دنیا از بانک‌ها و آموزش بیشتر پیرامون وب 3 است.
- Opolis یک دائوی کاریابی دیجیتال است که مزایا و خدمات اشتراکی را به کارکنان مستقل ارائه می‌کند.
- Kleros به عنوان یک پروتکل عدالت و سرویس داوری غیرمتمرکز برای اختلافات حقوقی در اقتصاد جدید تعریف می‌شود. جامعه همتا به همتای این پروتکل به عنوان هیئت منصفه عمل می‌کند و تکنولوژی رمزنگاری آن هم امکان تصمیم‌گیری‌های سریع، عادلانه و معتبر را فراهم می‌آورد.
سخن پایانی
با توجه به ساختار اداری غیرمتعارف پروژه های دائو (DAO) احتمال اینکه استارتاپ‌های کوچک بیشتر از شرکت‌های بزرگِ موجود آن را به کار بگیرند، بسیار بالاتر است. دلیل آن هم نیاز به صرف منابع مالی و انسانی زیاد برای ایجاد این تغییر در شرکت‌های بزرگ است.
روش ساده، امن و شفاف جمع‌آوری سرمایه از طریق صندوق‌هایی که از مکانیزم DAO استفاده می‌کنند، به سرمایه‌گذاران فرصتی را برای حمایت از پروژه‌های استارتاپی نوظهور، در عین به اشتراک‌گذاری ریسک و سود به صورت جمعی، می‌دهد. به همین خاطر است که پروژه های دائو برای کسب‌وکارهای نوپا مناسب‌تر است.
علاوه بر این، استارتاپ‌ها با این تکنولوژی می‌توانند کسب‌وکار خود را به روشی کم‌هزینه و کاربردی گسترش دهند. آنها با کمک تکنولوژی DAO می‌توانند از سراسر جهان سرمایه جذب کنند و همچنین کارکنان جدید و متخصصانی را به خدمت بگیرند و در نتیجه با گسترش کار خود در مقیاس جهانی، به سود بیشتری هم برسند. به همین خاطر است که نقش پروژه های DAO در وب 3 بسیار مهم و حیاتی است.