وضعیت بازار ارزهای دیجیتال در روزهای تعطیل چگونه است؟
بسیاری از مردم بر این باور هستند که حجم معاملات صرافی‌های ارز دیجیتال در روزهای پایانی هفته نسبت به سایر روزهای هفته کاهش می‌یابد؛ اما این نظر تا چه حدی درست است؟ و آیا کاهش حجم معاملات در پایان هفته‌ها، به‌معنای کاهش حجم خالص ورودی بیت کوین به صرافی‌هاست؟
حقیقت این است که حجم معاملات بیت کوین در صرافی‌ها در روزهای پایانی هفته بیش از حد انتظار کاهش می‌یابد؛ اما در همین روزها به‌رغم این کاهش، مقدار خالص بیت کوینی که وارد صرافی‌ها می‌شود یا ثابت است یا با کمی افزایش همراه است. این الگو در همه ابرچرخه‌های بیت کوین و بازارهای خرسی و گاوی ثابت است.
با توجه به اینکه انجام معاملات در صرافی‌ها نیازمند ورود بیت کوین به آنهاست، ممکن است برخی انتظار داشته باشند که حجم پایین معاملات در آخر هفته‌ها به‌معنای کاهش نسبت ورودی به خروجی بیت کوین در صرافی‌ها نیز باشد. اگر این‌گونه باشد، چنین رابطه‌ای می‌تواند برای آن دسته از معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی که از این معیارها به‌عنوان سیگنال تغییرات قیمتی آینده استفاده می‌کنند، اهمیت بسزایی داشته باشد.
در همین راستا و به‌کمک مقاله‌ای از وب‌سایت The Block، این مطلب را به بررسی حجم معاملات صرافی‌ها در روزهای پایانی هفته، میزان ورودی بیت کوین در این روزها و رابطه بین این دو متغیر اختصاص داده‌ایم. با ما همراه باشید.
داده‌ها و روش بررسی
در قسمت قبل اشاره کردیم که هدف از نگارش این مقاله، بررسی معاملات بیت کوین در روزهای پایانی هفته، یا بررسی «اثر پایان هفته» (Weekend Effect) بر روی معاملات بیت کوین است. برای بررسی اثر پایان هفته بر روی معاملات بیت کوین، داده‌های تاریخی مرتبط با حجم معاملات روزانه بیت کوین (حجم پولی جابه‌جاشده میان جفت‌ارزها برحسب بیت کوین) و جریان خالص روزانه (تفاوت بین جریان ورودی و خروجی بیت کوین در کیف پول‌های صرافی‌ها) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند.
داده‌های این تحلیل از ۷ صرافی عمده متمرکز، از تاریخ ۱ دسامبر ۲۰۱۷ (۱۰ آذر ۹۶) تا ۲۴ اوت ۲۰۲۱ (۲ شهریور ۱۴۰۰) با حجم نمونه ۱,۴۵۴ معامله استخراج شده است. گفتنی است که داده‌های مربوط به حجم معاملات صرافی هوبی فقط از ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸ (۲۸ دی ۹۶) تا ۲۴ اوت ۲۰۲۱ در دسترس بوده است.
قیمت بیت کوین برحسب دلار نمایش داده شده است. درمورد داده‌های حجم معاملات و جریان خالص نیز، مواردی که به‌اندازه سه واحد انحراف از معیار از میانگین کلی فاصله داشتند، در همه صرافی‌ها حذف شده‌اند.
علاوه بر این، برای تشخیص اینکه تفاوت‌های آماری پایان هفته‌ها معتبر و قابل‌تعمیم هستند، یا اختلافات عددی جزئی و بی‌اهمیت، علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی و آزمون فرض آماری نیز استفاده شده است. گفتنی است که آمار توصیفی نوعی از آمار است که ویژگی‌های یک مجموعه را به‌صورت مستقل بررسی و توصیف می‌کند و نتایج آن قابل‌تعمیم به سایر مجموعه‌ها نیست؛ در حالی که آمار استنباطی، توانایی تعمیم ویژگی‌های یک جامعه آماری کوچک‌تر به جوامع بزرگ‌تر را بررسی می‌کند.
در نهایت، همه این تحلیل‌ها برای کل دوره، برای دو ابرچرخه مشاهده‌شده (پیش از مه ۲۰۲۰ در مقایسه با پس از مه ۲۰۲۰) و برای بازارهای خرسی و گاوی (ژانویه ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۱۹ در مقایسه با سایر روزها) به‌صورت جداگانه انجام شده‌اند. نتایج این تحلیل‌ها را در قسمت‌های بعد مشاهده می‌کنید.
تفاوت‌های روزهای پایانی هفته در حجم معاملات بیت کوین
در ابتدا نگاهی به داده‌های تاریخی حجم معاملات می‌اندازیم. نمودار زیر میانگین حجم معاملات بیت کوین در روزهای عادی هفته را با روزهای پایانی هفته در صرافی‌های مختلف مقایسه می‌کند.
بررسی ظاهری این نمودار نشان می‌دهد که در همه صرافی‌های موردبررسی، حجم معاملات بیت کوین در روزهای پایانی هفته نسبت به روزهای عادی، مقداری کمتر است؛ اما برای اینکه متوجه شویم که آیا تفاوت بین میانگین حجم معاملات در روزهای عادی و روزهای پایانی هفته معنادار است یا خیر، از آزمون t ولچ (Wlech’s t-test) استفاده شده است.
آزمون t ولچ برخلاف آزمون t استیودنت (Student’s t-test)، انحراف معیارهای نابرابر میان نمونه‌های هفته و آخر هفته را نیز در نظر می‌گیرد.
همان طور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، به‌جز صرافی‌های بایننس و هوبی، در همه صرافی‌ها اثر پایان هفته بر روی حجم معاملات به‌لحاظ آماری معنادار است.
صرافی‌هایی که تفاوت بین میانگین دو جامعه آماری آنها معنادار بوده است را با علامت * در کنار عدد p آنها مشاهده می‌کنید.
برای بررسی دقیق‌تر میزان تأثیرگذاری اثر پایان هفته، می‌توانیم از اثر d کوهن (Cohen’s d) کمک بگیریم. اثر d کوهن نشان‌دهنده اختلاف استاندارد بین دو میانگین است. به‌صورت سنتی، اگر قدر مطلق اثر d برابر با ۰.۲ باشد آن را کوچک، اگر برابر با ۰.۵ باشد آن را متوسط و اگر برابر با ۰.۸ باشد آن را بزرگ در نظر می‌گیریم.
در نمونه‌های موردبررسی ما، اثر d از کمترین میزان ۰.۱۵- برای صرافی بیت‌فینکس تا بیشترین میزان ۰.۴۰- برای صرافی جمینی متغیر بوده است؛ بنابراین می‌توان آن را طیفی از اندازه اثر کوچک تا کوچک-متوسط به شمار آورد. اندازه اثر کلی در مجموع صرافی‌ها ۰.۱۵- بود؛ که نشان‌دهنده یک کاهش کلی کوچک در حجم معاملات آخر هفته است.
این نتایج نشان می‌دهد که در صرافی‌های کوچک‌تر مثل بیت‌استمپ (Bitstamp) و جمینی، حجم معاملات در آخر هفته مقداری کمتر از روزهای عادی است. این در حالی است که در صرافی‌های بزرگ‌تر مانند بایننس و هوبی، دامنه بالای تغییرات در تفاوت حجم معاملات روزهای عادی و آخر هفته در هفته‌های مختلف باعث می‌شود که تفاوت حجم معاملات معنادار نباشد.
با این حال، تحلیل بیشتر نشان می‌دهد که اثر پایان هفته در صرافی بایننس در طول ابرچرخه سوم (d=-0.29) بزرگ‌تر از ابرچرخه چهارم (d=-0.19) و در بازارهای خرسی (d=-0.42) بزرگ‌تر از بازارهای گاوی (d=-0.11) بوده است. این الگو در حجم معاملات مجموع صرافی‌ها نیز تکرار شده است؛ یعنی مجموع حجم معاملات همه صرافی‌ها در طول ابرچرخه سوم (d=-0.41) بزرگ‌تر از ابرچرخه چهارم (d=-0.21) و در بازارهای خرسی (d=-0.40) بزرگ‌تر از بازارهای گاوی (d=-0.15) است.
البته توجه داشته باشید که حجم نمونه برای روزهای عادی هفته در ابرچرخه چهارم (n=133) و بازارهای خرسی (n=114) نسبتاً کوچک است. به همین خاطر، هشدار می‌دهیم که در تفسیر این نتایج احتیاط کنید.
تفاوت‌های روزهای پایانی هفته در جریان بیت کوین صرافی‌ها
در مرحله بعد، بررسی می‌کنیم که آیا حجم خالص ورودی بیت کوین به صرافی‌ها، حجم معاملات را بازتاب می‌دهد یا خیر. نمودار زیر میانگین جریان خالص بیت کوین را در روزهای عادی هفته در مقایسه با روزهای پایانی هفته، بین سپتامبر ۲۰۱۷ و اوت ۲۰۲۱ در هر یک از صرافی‌های بررسی‌شده نشان می‌دهد.
بررسی ظاهری این نمودار نشان می‌دهد که میانگین جریان خالص در برخی از صرافی‌ها (از جمله بایننس) در روزهای پایانی هفته کمتر از روزهای عادی است؛ اما خلاف این مسئله در برخی صرافی‌های دیگر مشاهده می‌شود. بنابراین نیاز است بررسی شود که آیا این اختلاف میانگین‌ها به‌شکلی معتبر قابل‌تعمیم است یا خیر. به این صورت، می‌توان تأثیرگذاری (یا بی‌اثربودن) اثر پایان هفته را بر روی جریان خالص صرافی‌ها متوجه شد.
نتایج آزمون t ولچ به‌همراه اثر d کوهن در جدول زیر آمده است.
نتایج متفاوت است؛ اما آنچه واضح است این است که جریان خالص روزانه بیت کوین بازتاب‌دهنده حجم معاملات روزانه نیست. به‌طور کلی، حجم خالص جریان ورودی بیت کوین به صرافی‌ها در پایان هفته بیشتر از روزهای عادی هفته است. این در حالی است که حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته‌ها کمتر از روزهای عادی است.
اثر پایان هفته فقط در صرافی‌های هوبی و بیت‌استمپ از لحاظ آماری معنادار است. این اثر در هر دو صرافی مثبت است؛ به این معنی که جریان خالص در آخر هفته بالاتر از روزهای عادی هفته است.
هرجایی که اثر هفته معناداری مشاهده می‌شود، اثر d کوهن حاکی از اندازه تأثیر کوچک (از ۰.۱۲ تا ۰.۱۵) اما مداوم است. جریان خالص بیت کوین در صرافی‌های هوبی و بیت‌استمپ و مجموع صرافی‌ها در آخر هفته‌ها بیشتر از روزهای عادی است. با ترکیب انحراف از معیارهای بزرگ، می‌توان نتیجه گرفت که جریان خالص بیت کوین به‌طور میانگین در آخر هفته‌ها کمی بالاتر از روزهای عادی هفته است؛ اما این اختلاف در هفته‌های مختلف تفاوت بسیاری دارد.
اگر تفاوت‌ها را بر اساس ابرچرخه‌ها و شرایط بازار در نظر بگیریم، می‌بینیم که اثر پایان هفته در ابرچرخه سوم (d=0.06) کوچک‌تر از ابرچرخه چهارم (d=0.26) است و در بازار خرسی (d=-0.12) نیز کوچک‌تر از بازار گاوی (d=0.20) است؛ و این برخلاف چیزی است که در داده‌های مربوط به حجم معاملات مشاهده کردیم.
در اینجا نیز هشدار می‌دهیم که در تفسیر نتایج احتیاط شود؛ چراکه حجم نمونه ابرچرخه چهارم و بازار خرسی نسبتاً کوچک است.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد که مردم در روزهای پایانی هفته کمتر از روزهای عادی معامله می‌کنند؛ اما اختلاف حجم معاملات کم بوده و به‌شدت وابسته به اندازه صرافی، ابرچرخه‌ها و شرایط بازار است. همچنین، تغییرات حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته‌ها عموماً رابطه مستقیمی با تغییرات جریان ورودی و خروجی بیت کوین به صرافی‌ها در آخر هفته ندارد.
همچنین باید اشاره کنیم که صرافی بایننس در میان صرافی‌های بررسی‌شده، رفتار متفاوتی دارد. بایننس علاوه بر اینکه از لحاظ حجم معاملات با فاصله زیاد بزرگ‌ترین صرافی است، حجم معاملات بیت کوین در آن مانند دیگر صرافی‌ها در آخر هفته‌ها کاهش چشمگیری ندارد. همچنین، به‌رغم آنکه حجم خالص جریان بیت کوین در روزهای پایانی هفته در مقایسه با روزهای عادی در دیگر صرافی‌ها به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌یابد، در صرافی بایننس یا ثابت می‌ماند و یا کاهش پیدا می‌کند.
این یافته‌ها ممکن است باعث شگفتی باشد؛ چراکه عموماً تصور می‌شود که کاهش حجم معاملات بیت کوین در آخر هفته، کاهش جریان خالص این ارز دیجیتال را در صرافی‌ها به دنبال خواهد داشت. یکی از دلایل احتمالی این امر این است که معامله‌گران در آخر هفته بیت کوین را پس‌انداز می‌کنند تا برای معاملات طول هفته آماده باشند. از این رو، جریان خالص بیت کوین در آخر هفته ثابت می‌ماند یا حتی افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که حجم معاملات آن در روزهای عادی هفته شاهد افزایش است.